Znajdująca się w niedalekiej odległości od Kijowa Borodzianka, stała symbolem masowych zniszczeń i całkowitej dewastacji wszelkiej infrastruktury krytycznej. Filmowy obraz miasta mógłby przypominać zrównaną z ziemią powojenną Warszawę, która – podobnie jak Borodzianka – wywołuje w nas niezwykle przygnębiające uczucie pustki i wszechobecnego mroku.
Banksy znany jest z silnego zaangażowania w sprawy społeczno-polityczne – również w przypadku zbrojnej agresji Rosji na Ukrainę nie pozostał obojętny i w charakterystyczny dla siebie sposób postanowił symbolicznie pokazać swój sprzeciw wobec opresora. Mural namalowany przez artystę przedstawia gimnastyczkę, która balansuje swoim ciałem na zniszczonym budynku. Banksy potwierdził autorstwo tej pracy w charakterystyczny dla siebie sposób – dodając zdjęcie na Instagramie z dość oszczędnym w słowach podpisem: „Borodyanka, Ukraine”.
Abstrakcja, nieszablonowość i strategia subwersywna – tak w trzech krótkich określenia można scharakteryzować twórczość Banksy'ego. Dzieła artysty mają zachęcać odbiorców do własnej interpretacji i mimo tego, że starają się delikatnie przemycać pewne znaczenia, to sam autor nigdy nie tłumaczy swoich prac. Emocjonalność i wychodzenie poza sztywne mury muzealnych sal – to sprawia, że jego twórczość tak silnie zapisuje się w historii współczesnej sztuki zaangażowanej – i jednocześnie angażującej, bowiem sam artysta tworzy sztukę w duchu demokracji kulturalnej, która ma skłonić odbiorców do własnych interpretacji. Tajemniczość i traktowanie murów jako płótna sprawczego w walce o pacyfistyczne idee – tym jest twórczość Banksy'ego.
Poza wspomnianą gimnastyczką, na murach w Borodziance pojawił się szereg innych prac – m.in. dzieci bawiące się na czołgu czy postać Putina, który zostaje przewrócony przez postać młodego chłopca. Banksy nie potwierdził swojego autorstwa, ale obserwując charakterystyczny sposób natryskowego nakładania farb, który widoczny jest na nowych muralach – możemy podejrzewać, że to również prace tajemniczego artysty. Jedno jest pewne – Banksy był w Ukrainie i ponownie zwrócił oczy całego świata na swoją pracę. Cel został osiągnięty.
Artyści od lat tworzą sztukę, która ma być ich głosem niepozostawania obojętnym na niepokoje społeczne. Za międzynarodowy symbol wizualnego sprzeciwu wobec wojny uznajemy „Guernicę” Pabla Picassa, która powstała jako odpowiedź na bestalskie bombardowanie baskijskiego miasta Guerniki przez rebeliantów generała Franco.
Pamięć zatrzymana w kamieniu, co możemy obserwować w przypadku Banksy'ego, a także działalność performerska, którą widzimy m.in. w antywojennej twórczości Yoko Ono czy Mariny Abramović – wszystkie te aktywności mają jeden wspólny mianownik – mają sprawić, że nigdy nie zapomnimy o okrucieństwie jakie niesie ze sobą konflikt zbrojny. Szkoda tylko, że pamięć nie może zatrzymać kolejnego zbrodniarza, który sprawia, że część ludzkości znowu nie może spokojnie żyć.
tekst: Michalina Szczęsna, źródło: PAP, The Guardian
