Marta Lempart, Jan Komasa, Szczepan Twardoch, Magdalena Biejat, Krzysztof Gonciarz
2020 rok obfitował w wydarzenia i to nie tylko te związane z pandemią koronawirusa. Nie będziemy się też skupiać na zmianach wiatru za Oceanem i zwycięstwie Joe Bidena w wyborach na czterdziestego szóstego prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz pierwszej czarnoskórej azjatko-amerykanki na stanowisku wiceprezydenta, Kamali Harris. Spójrzmy na nasze własne podwórko i to, co działo się w ostatnich dwunastu miesiącach, a w szczególności przez drugie pół roku – walka o prawa osób LGBT+, dostęp do aborcji, prawa kobiet. Pomimo obawy przed zakażeniem ulice kraju zalewały tłumy manifestantów i protestujących w obronie podstawowych praw człowieka. Ponadto nasi twórcy odnieśli kilka znaczących sukcesów, a innym po prostu należą się ukłony za pracę, którą wykonują. Wybraliśmy 14 podmiotów, które zdefiniowały ten rok.
1/14
Margot
OMargotz kolektywu Stop Bzdurom usłyszał właściwie cały świat. Aresztowanie aktywistki wzbudziło mnóstwo kontrowersji i dyskusji o zasadność i proporcjonalność wymierzonej w nią kary (miała spędzić w więzieniu dwa miesiące). To pociągnęło za sobą serię protestów w obronie Margot i innych przedstawicieli społeczności LGBT+. Margot stała się jedną z twarzy walki o prawo do wolności nie tylko w naszym kraju, ale również na świecie. Niedługo po jej aresztowaniu zainicjowanopetycję w celu zwolnienia aktywistki. Podpisały ją także międzynarodowe autorytety ze świata nauki i sztuki.
Maja Staśko
Aktywistka, pisarka, krytyczka literacka, autorka książki „Gwałt to przecież komplement. Czym jest kultura gwałtu?”. Chociaż Staśko na co dzień aktywnie przeciwdziała kulturze gwałtu, to w tym roku głównie jej wpis pod postem Anny Lewandowskiej wywołał burzę. Przypomnijmy, że chodzi o filmik na profilu instagramowym Lewandowskiej, na którym trenerka tańczy w stroju osoby otyłej. W poście na Instagramie Staśko zarzuciła Lewandowskiej między innymi, że nie widzi swoich przywilejów, a „strój grubej” jest dla niej śmieszną odmianą. Wytknęła jej także hipokryzję związaną z użyciem przy wideo hasła „body positive”. Burza jednak nie została wywołana samą wymianą opinii, lecz tym, że wkrótceprawnicy Lewandowskiej zagrozili Staśko pozwem i karą w wysokości 50 000 zł, jeśli pisarka nie usunie posta. Staśko pomimo początkowego przerażenia nie uległa groźbom, nie usunęła posta, a pozew finalnie oddalono.
Taco Hemingway
Taco od kilku lat rozpala umysły młodych fanów hip-hopu, ale w 2020 przeszedł samego siebie, a nawet zjednoczył wszystkie pokolenia miłośników rapu (i nie tylko).„Polskie tango”, które Taco Hemingway wypuścił nadzień przed ciszą wyborczą drugiej tury wyborów, stało się niejako hymnem każdego, kto na myśl o kolejnych poczynaniach obecnej władzy rozkłada ręce. Raper w zaledwie trzech minutach zamknął polską mentalność i rozkrok, w jakim znajduje się nasz kraj oraz jego mieszkańcy. No i nie zapominajmy, że to właśnie od niego wzięło się hasło późniejszych protestów, czyli ***** ***.
Marta Lempart
„Financial Times” uznał Martę Lempart za jedną z najbardziej wpływowych kobiet na świecie w 2020 roku. Zasłużenie, bo to właśnie ona stanęła na czele Ogólnopolskiego Strajku Kobiet i zainicjowała masowe protesty kobiet w całej Polsce, sprzeciwiające się wyrokowi tzw. Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zaostrzenia prawa aborcyjnego. Tym samym Lempart stała się ich twarzą, lecz także ofiarą nagonki swoich przeciwników, z propagandą władzy i telewizją publiczną na czele. Jak przyznała, od początku protestów nie może przebywać w swoim mieszkaniu ani korzystać ze swojego numeru telefonu, ponieważ jej oponenci upublicznili te dane, co pociągnęło za sobą liczne groźby i niebezpieczeństwa.
@make_life_harder
To konto na Instagramie jest najlepszym, co można sprawdzić rano, by mieć udany dzień. Codziennie znajdziemy tam świeżą dawkę insta story stanowiących ironiczny komentarz do bieżących wydarzeń, które potrafią rozbawić do łez, choć bywa, że to śmiech przez łzy. Nie brakuje też pociesznych filmików ze zwierzętami, które wszyscy uwielbiają, czy kuriozalnych scen z życia wziętych oraz memów w punkt komentujących mentalność i nastawienie Polaków do wielu spraw. Jak można się domyślić, ten rok dostarczył autorom mnóstwo materiału źródłowego…
Krzysztof Gonciarz
Najpopularniejszy polski youtuber aktywnie udziela się w kwestiach społeczno-politycznych w Polsce. Latem, gdy po ulicach Warszawy krążyła ciężarówka antyaborcyjna, Gonciarz spontanicznie zorganizował własną ciężarówkę, by podążać za tą antyaborcyjną z napisem „Każdy może obkleić ciężarówkę i gadać z niej głupoty”. Innym razem nagrał film, w którym tłumaczy, dlaczego PiS-owski populizm tak naprawdę niszczy polskie rodziny, a ostatnio wspólnie z międzynarodowym serwisem Vox stworzył dokument o protestach w Polsce. Wideo zrealizowano w całości w języku angielskim. Zadbano również o dokładny schemat czasowy wydarzeń, uwzględniający groźby PiS-u jeszcze z 2016 roku. Materiał pokazuje również, w jakich okolicznościach doszło do powołania obecnego składu sędziowskiego Trybunału Konstytucyjnego.
Magdalena Biejat
Posłanka Lewicy Magdalena Biejat jest jedną z tych, które bardzo aktywnie angażują się w sprawy walki o prawa kobiet. Czynnie bierze udział w demonstracjach, stara się przeciwdziałać wszelkim aktom siły i agresji prowadzącym do zamieszek, jeździ na komisariaty, by pomagać zatrzymanym, i nie tylko. Sama trafiła na nagłówki tuż po tym, jak nieumundurowany policjant użył wobec niej gazu pieprzowego z bliskiej odległości podczas jednej z demonstracji w obronie praw kobiet. Protesty trwały wtedy już od miesiąca. Wówczas Biejat nie zachowywała się agresywnie, lecz apelowała do policji, by przestała używać siły wobec protestujących pokojowo. Takich osób nam dzisiaj potrzeba – empatycznych, zaangażowanych, „ludzkich”.
Jan Komasa
2020 to już kolejny rok, który należy do Jana Komasy. Twórcanominowanego do Oscara „Bożego Ciała”powrócił z kontynuacją swojej debiutanckiej „Sali samobójców” sprzed dziesięciu lat, filmem„Hejter” z Maciejem Musiałowskimw roli głównej. I chociaż z powodu pandemii jego promocja była daleka od wymarzonej, reżysera i film doceniło zarówno międzynarodowe grono filmowców, jak i widzów. „Hejter” znalazł się na listach top 10 najchętniej oglądanych filmów na Netfliksie m.in. w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Hiszpanii, Portugalii, Belgii, a nawet w Meksyku, Brazylii czy Tajwanie.„Hejtera” nagrodzono również na tegorocznym Tribeca Film Festival.
Służby medyczne
W tym przypadku nie ma możliwości wyboru jednej osoby, ani nie potrzeba komentarza. W tym wyjątkowo ciężkim roku wszystkim pracownikom służb medycznych należą się głębokie ukłony i ogromna wdzięczność za to, co robią.
Bart Staszewski
Gdy lista miejscowości, które ogłosiły się „Strefami wolnymi do LGBT”, zaczęła się wydłużać, aktywistaBart Staszewski wyruszył z aparatem w Polskę. Sfotografował członków społeczności LGBT+ na tle tabliczek miejscowości, w których przyjęto uchwały anty-LGBT, ale za pomocą programu graficznego obok tabliczek z nazwą miejscowości Staszewski dodał również drugi znak, informujący, że dana miejscowość jest „Strefą Wolną od LGBT”. Ta prosta akcja stała się wymownym symbolem pozbawiania człowieczeństwa osoby reprezentujące mniejszości seksualne przez politykę propagandową obecnej władzy.
Oskar Sadowski
Oskar Sadowski jest młodym reżyserem teatralnym, który podchodzi do sztuki w bardzo ludzki, osadzony w konkretnych wydarzeniach sposób. W tym roku wystawił m.in. słynne„Dziady na Mickiewicza”, interpretację jednego z dzieł polskiej literatury osadzoną w kontekście strajków kobiet. Spektakl odbył się w oknach mieszkań przy ul. Mickiewicza w Warszawie, nieopodal miejsca zamieszkania Jarosława Kaczyńskiego. Jak wiadomo, „Dziady” już w 1968 roku stały się impulsem do zmian, motywacją studentów do protestowania przeciwko ówczesnej władzy, co doprowadziło do Marca ‘68.
Rafał Milach
Zdjęcie Rafała Milacha, które fotograf wykonał podczas jednego z protestów w obronie osób LGBT+ na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie, obiegło media na całym świecie. Na zdjęciu widać jak Julia, jedna z manifestantek, jest przyciskana do ziemi przez policjanta. Drugą ikoniczną fotografią wykonaną w tym roku przez Milacha jest zdjęcie czarnoskórej Bianki Nwolisy, trzymającej transparent z napisem „Stop calling me Murzyn” pod ambasadą Stanów Zjednoczonych. W tym roku Milach jako pierwszy Polak stał się równieżczłonkiem legendarnej agencji Magnumzałożonej m.in. przez Roberta Cape i Henriego Cartier-Bressona.
Szczepan Twardoch
W tym roku o Szczepanie Twardochu było głośno głównie z dwóch powodów. Pierwszym jest rozpalająca umysły rewelacyjna i z rozmachem zrealizowanaekranizacja jego słynnej powieści „Król”, przedstawiającej życie w przedwojennej Warszawie, wówczas podzielonej na społeczność polską i żydowską. Drugą natomiast – fakt, że w kwietniu właśnie„Król” został uznany przez „The Times” za książkę miesiąca.
Fisz Emade
Fisz Emade wydali w tym roku kolejny świetny album, ale też podobnie jak Taco wykazali się niesamowitym refleksem w reagowaniu na otaczającą nas rzeczywistość. Niedawno premierę miał utwór„2020”podsumowujący mijający rok, w którym muzycy rozkładają na części pierwsze absurdy definiujące ostatnie dwanaście miesięcy. Wcześniej natomiast wypuścili kawałek„Kurz”oraz„Mój kraj znika”. Ten drugi pojawił się dzień po usunięciu z Listy Przebojów Trójki utworu Kazika„Twój ból jest lepszy niż mój”, celujący w obecnie rządzących Polską.
