Archiwa dźwiękowe miast. Nowe pojmowanie nostalgii na TikToku

25-11-2025
Archiwa dźwiękowe miast. Nowe pojmowanie nostalgii na TikToku
fot. kadr z filmu „Między słowami”
Miasta mówią własnym, niepowtarzalnym głosem. „Dźwiękowe pocztówki” pozwalają uchwycić atmosferę miejsca i przenieść się do niego wyobraźnią. Takie nagrania są szczególnie ważne dla osób tęskniących za miastami, które kiedyś odwiedziły – pomagają odtworzyć emocje, rytm codzienności i ulotną atmosferę, której nie da się oddać wyłącznie obrazem.
Współczesne badania miejskie coraz wyraźniej podkreślają rolę zmysłów w kształtowaniu relacji człowieka z przestrzenią. Pokazują, jak różnorodne bodźce wpływają na sposób, w jaki mieszkańcy postrzegają, oswajają i współtworzą swoje otoczenie. Dźwięki – przez lata marginalizowane w analizach miasta na rzecz perspektywy wizualnej – okazują się kluczowe dla rozumienia miejskiej codzienności. Uczestniczą w budowaniu tożsamości lokalnych społeczności i wzmacniają relacje z miejscem.
Krajobraz dźwiękowy nieustannie się zmienia i staje się narzędziem interpretacji praktyk miejskich. To dynamiczny zapis tego, jak społeczności żyją, przemieszczają się i współistnieją, a także tego, jak brzmienie miasta wpływa na emocje i wyobraźnię mieszkańców.

Dźwięk a nostalgia

Jedni na każdą podróż wybierają inne perfumy, żeby później za pomocą jednego psiknięcia przenieść się we wspomnienia. Inni nagrywają dźwięki otoczenia, które uruchamiają nostalgię. Proces kodowania dźwięku w pamięci angażuje wiele struktur mózgowych: hipokamp odpowiada za konsolidację doświadczeń, kora przedczołowa porządkuje i analizuje informacje dźwiękowe, a układ limbiczny nadaje bodźcom emocjonalne znaczenie. Współdziałanie tych obszarów sprawia, że dźwięk zapisuje się jako doświadczenie splecione z emocją, kontekstem i przestrzenią.
Wrażenia akustyczne mogą zapadać w pamięć również nieświadomie. Podczas zwiedzania nowego miasta mózg automatycznie rejestruje dźwięki tła: melodie z przejść dla pieszych, komunikaty w komunikacji miejskiej, szum ulicy. Po powrocie nawet krótki fragment nagrania natychmiast przywołuje emocje towarzyszące pierwszemu doświadczeniu – zazwyczaj pozytywne, takie jak ekscytacja czy poczucie wolności.

TikTokowe dźwiękowe kapsuły czasu

Na TikToku wyraźnie zaznacza się trend polegający na publikowaniu krótkich treści audiowizualnych dokumentujących dźwięki miast: szum ulic, sygnały metra czy gwar uliczny z różnych części świata. Te nagrania, często minimalistyczne, funkcjonują jako dźwiękowe kapsuły czasu. Użytkownicy wykorzystują je do dzielenia się wspomnieniami, tęsknotą za określonym miejscem lub marzeniem o podróży. Pod filmikami rozwijają się interaktywne przestrzenie, w których można opowiadać swoje historie związane z danym miastem, polecać lokalne miejsca i porównywać doświadczenia.

Romantyzowanie miast

Romantyzowanie przeszłości, w tym wspominanie ukochanych miast, pełni funkcję emocjonalnej regulacji. Badania wskazują, że nostalgia zwiększa poczucie sensu, poprawia nastrój i łagodzi poczucie izolacji. W sytuacjach stresu czy przeciążenia psychicznego wspomnienie konkretnej przestrzeni działa jak emocjonalne schronienie.
Stąd popularność tworzenia własnych, intymnych archiwów zmysłowych. Archiwa dźwiękowe pełnią rolę bezpiecznej przystani, tworzą iluzję bliskości i umożliwiają powrót do chwil, których nie da się powtórzyć w codziennym życiu. Przy nadmiarze bodźców i szybkim tempie mogą pomóc złapać oddech.
tekst: Olga Kunicka
FacebookInstagramTikTokX