Z prowincji do metropolii – „Zapis Socjologiczny” Zofii Rydet w Londynie

Autor: Anna Rupacz

21-10-2025

Z prowincji do metropolii – „Zapis Socjologiczny” Zofii Rydet w Londynie

fot. Zofia Rydet/Wikipedia

„Zapis Socjologiczny” to niewątpliwie jedno z najważniejszych i tym samym najobszerniejszych, polskich dzieł fotograficznych XX wieku. Do tej pory było prezentowane w Paryżu, Antwerpii, Wilnie, Pradze, a nawet w Kioto i Nowym Jorku. Teraz przyszedł czas na Londyn.

Jeden z największych cyklów fotograficznych nie tylko w historii polskiej fotografii, ale fotografii w ogóle, doczekał się swojej ekspozycji w Londynie. Od 10 października odwiedzający mają szansę zobaczyć „Zapis Socjologiczny” w The Photographers’ Gallery.

W tej obszernej serii, Zofia Rydet ukazuje swoich bohaterów, mieszkańców polskich prowincji, we wnętrzach ich domów, ukazując codzienność i zwyczajność ich życia. Fotografie to nadwyczajny wgląd w realia tamtych czasów, obejmujący różne dekady, regiony i zwyczaje. „Zapis Socjologiczny” to znacznie więcej niż projekt artystyczny. To wyjątkowa dokumentacja tego, co bezpowrotne.

fot. „Zapis Socjologiczny”/Wikipedia

Fotografie będące częścią „Zapisu Socjologicznego” powstawały nieprzerwanie od 1978 roku do 1990 roku. Rydet pracowała jednak nad nimi niemal do samej śmierci w 1997 roku. Wiele z negatywów nie zostało nawet wykorzystanych, gdyż autorce nie starczyło życia na pracę nad nimi. Sam zbiór zawiera bowiem ponad 20 tysięcy fotografii z ponad 100 polskich miejscowości. Warto przy tym podkreślić, że gdy Rydet zaczynała ten wyjątkowy projekt, miała 67 lat.

„Zapisem Socjologicznym”, fotografka przedłuża pamięć o tych, o których tak łatwo zapomnieć. Jak sama mówiła, cykl utrwala to co zmienne, to, co powoli przestaje istnieć i to, co niedługo będzie trudne do wyobrażenia.

Wystawa w Londynie skupia się na rzadkich odbitkach wykonanych przez artystkę w jej domowej ciemni, w tym na ważnej serii „Ludzie we wnętrzach” oraz podseriach takich jak „Kobiety na progach” czy „Obecność”. To pierwsza tak obszerna prezentacja „Zapisu Socjologicznego” w Wielkiej Brytanii.

Nie tylko „Zapis”

Podczas wystawy w The Photographers’ Gallery, razem z archiwalnymi materiałami, zostaną zaprezentowane także portrety dokumentalne Zofii Rydet przy pracy autorstwa fotografki Anny Beaty Bohdziewicz oraz dokument Andrzeja Różyckiego „Nieskończoność dalekich dróg”, który śledzi artystkę podczas pracy nad „Zapisem Socjologicznym”.

Wydarzenie jest częścią trwającego do listopada UK/Poland Season 2025, którego współorganizatorami są Instytut Adama Mickiewicza, British Council i Instytut Kultury Polskiej w Londynie przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Ten nadzwyczaj szeroki portret polskiej społeczności minionych czasów można oglądać od 10 pażdziernika 2025 roku do 22 lutego 2026 roku w The Photographers' Gallery w Londynie.